تاریخچه‌ی گردنبند بدون شک، به اندازه‌ی قدمت وجود بشر است. آدمی ابتدا در جدال با طبیعت، توانست نیازهای اولیه‌ی خود مانند خوراک، پوشاک و … را تأمین کند. با توجه به ریشه‌های فکری و وجودی بشر، درک زیباشناسانه‌اش موجب شد تا از همان امکانات اندکی که در دسترس داشت، استفاده کند و اولین زیورآلات را برای خود بسازد.
در این نوشتار از گالری پرسته، به اختصار درباره‌ی تاریخچه‌ی استفاده از گردنبند طلا می‌پردازیم.
تاریخچه‌ی گردنبند در تمدن‌های باستان
گردنبند، اولین زیورآلات مورد استفاده‌ی بشر بوده است. گردنبندهای اولیه کاملا ساده و با استفاده از مظاهر طبیعت از جمله پر، استخوان، پوسته‌ی درختان و مواد گیاهی ساخته می‌شده‌اند.
طبق تحقیقات و مکاشفات باستان‌شناسی، قدیمی‌ترین زیورآلات مورد استفاده‌ی بشر، گردنبندی از صدف‌های سوراخ شده است که در غاری واقع در مراکش کشف شده است. این گردنبند احتمالا متعلق به ۱۱۰ هزار سال پیش از میلاد است.
فرهنگ‌های اولیه‌ی بشر، در سبک پیدایش و پیشرفت زیورآلات و از آن جمله گردنبند نقش بسزایی داشته است. گردنبندها و جنس خاص آنها در حقیقت نشان‌گر موقعیت افراد، اعتبار و عناصر هویت آنها بوده است. در این عهد، بیشترین و مهمترین کاربرد گردنبند در مراسم آیینی، مذهبی و جادویی و خاکسپاری افراد است.
تمدن کرت، یکی از باستانی‌ترین تمدن‌هایی است که تقریبا همه‌ی طبقات اجتماعی آن از گردنبند استفاده می‌کرده‌اند. کشاورزان سنگ‌ها را در نخی از جنس کتان به هم می‌آویختند و افراد متمول از مهره‌های قیمتی مانند عقیق، مروارید و آمیتیس گردنبندهایی برای خود فراهم می‌کرده‌اند.
در بین‌النهرین و بابل، آویزهایی از جنس گردنبند عقیق، لاجورد و طلا می‌ساختند و به زنجیرطلایی می‌آویختند.
سومریان نیز با طلا و نقره و با استفاده از سنگ‌های لاجورد و مهره این کار را انجام می‌دادند.
در مصر باستان، انواع مختلف گردنبند کاربرد داشته که به خوبی طبقه‌بندی اجتماعی این سرزمین را نشان می‌داده است. طبقات پایین جامعه، یقه‌های خود را با تزئینات طبیعی و دم دستی مانند شیشه و سفال و مهره‌های توخالی می‌آراستند . طبقات متمول و بالا، آویزهایی از طلا به شکل حیوانات، گیاهان و حشرات به گردن خود می‌آویختند و گاهی نیز از تعویذ و چشم‌زخم هم بهره می‌جستند.
در رم باستان، قشر ممتاز جامعه از طلا و نقره با سنگ‌هایی مثل کهربا، مروارید، یاقوت کبود و الماس، و با ملیله‌کاری و میناکاری گردنبندهای زیبایی می‌ساختند.
تاریخچه‌ی گردنبند در اروپا
در دوران قرون وسطی جواهرات به عنصر جدایی‌ناپذیر لباس تبدیل شدند و گردنبندها اصلی‌ترین نقش را در این زمینه ایفا می‌کردند. از قرن ۱۴ تا اوایل قرن ۱۷، گردنبندهای ساخته شده با سنگ‌های قیمتی و زنجیرهای سنگین طلا با آویزهایی جذاب، عامل تمایز وضعیت اجتماعی و درجه‌بندی میزان ثروت افراد بوده است.
در اوایل قرن بیستم، لباس‌های مردمان اروپا مجلل‌تر شد و به همان میزان، زیورآلات و جواهرات و خصوصا گردنبندها عیار و جلوه‌ی بالاتری گرفت؛ به شکلی که گردنبندها حتی با لباس‌های ارزان و نه چندان مجلل نیز حتما استفاده می‌شدند.
علاوه بر این مواد اولیه‌ی جدید و فن‌آوری‌های نوین اروپا، این امکان را فراهم می‌کرد که گردنبندها و زیورآلات دیگر در مقیاس انبوه تولید شوند. با توجه به نقش و فعالیت رسانه‌های جمعی، صنعت مد و فشن وارد چشم‌انداز جدیدی شد و تولیدکنندگان، همه‌ی تلاش خود را می‌کردند که بر اساس سلایق و مناسبت‌ها بهترین زیورآلات را به جامعه عرضه کنند.
در این میان تأثیرات فرهنگ عامه‌ی امریکا و خصوصا نقش گروه‌های موسیقی را نمی‌توان نادیده گرفت. به ویژه در اواخر قرن بیستم، موسیقی هیپ‌هاپ نقش مهمی در گرایش مردان به استفاده از گردنبند داشت.
در اروپا گردنبند یک نماد مذهبی هم به شمار می‌رود. در اوایل دوره‌ی بیزانتی، شاهد یک دوران گذار و انتقال به جواهراتی با تم مذهبی و مسیحی هستیم که در هنر پیکرتراشی مسیحی هم به نمایش درآمده است. اسقف‌ها و کاردینال‌های کاتولیک رومی، از زمان رنسانس تا امروز، همچنان از زنجیرهای سنگین همراه با صلیب‌های بزرگ استفاده می‌کنند.
تاریخچه‌ی گردنبند در ایران
حدودا از ۲ هزار سال پیش از میلاد و در دوره‌ی مادها، ساکنان فلات ایران ساختن جواهرات را با دانه‌ها و مهره‌های رنگی شروع کردند. در لباس یک ایرانی عهد باستان، همیشه گردنبند و بازوبند وجود داشته و دشنه‌ای نیز در زیر لباس خود پنهان می‌کرده است.
در دوره‌ی هخامنشی، تنوع بسیار زیادی در زیورآلات از جمله پلاک، شمسه، دکمه گردنبند و دستبند دیده می‌شود.
اشکانیان، تزئین و درخشان‌سازی اشیاء را از همسایگان شرقی خود آموخته بودند و انواع آویز، سنجاق کوچک، حلقه، کمربند و کلاه‌های تزئین شده را می‌ساختند.
اوج شکوفایی کیفیت در هنر جواهرسازی ایرانیان، دوره‌ی ساسانیان است. در این دوره مصرف طلا در بین اشراف و ثروتمندان بسیار زیاد می‌شود.
حیرت مورخین از زیبایی و عظمت دست‌ساخته‌های ایرانی در دوران هخامنشی و ساسانی غیرقابل انکار است.
بعدها با ورود اسلام به ایران، هنرجواهرسازی و ازآن جمله گردنبند وارد دوران جدیدی از خلاقیت و مهارت شد که جلوه‌های دینی نیز به خود گرفت.
منبع: lovetoknow
