سنگ اوپال چیست؟ چه رنگ‌هایی دارد؟ قیمتش چند است؟ آیا خواص خاصی برای بدن انسان دارد یا خیر و چندین سؤال دیگر در مورد این سنگ قیمتی را در این مطلب پاسخ خواهیم داد. برای آشنائی با Opal که به طلسم خوشبختی نیز معروف است و انواع مختلف اوپال، تا انتهای این مطلب با بلاگ گالری پرسته همراه باشید.
سنگ اوپال چیست؟
اوپال نام یک سنگ قیمتی است که نوعی از دی‌اکسید سیلیکون هیدرات آمورف محسوب می‌شود. Opal از نظر سنگ شناسی یک ماده معدنی به‌شمار می‌رود تا یک ماده کانی و این امر هم به خاطر شکل آمورفی آن است. از نام‌های دیگر اپال می‌توان به عین‌الهَر و عین‌الشمس اشاره کرد. این سنگ ممکن است بی‌رنگ باشد ولی در رنگ‌های سفید، آبی شیری، خاکستری، سرخ، زرد، سبز، قهوه‌ای و سیاه هم یافت می‌شود. البته کمیاب‌ترین گونۀ اپال، رنگ سرخ روی زمینۀ سیاه است.
اوپال به عنوان سنگ ملی استرالیا نیز شهرت دارد، چون ۹۷ درصد منابع این سنگ در استرالیا واقع شده است. واژه «اوپال» از کلمۀ هندی به معنای «سنگ» مشتق شده و در فرهنگ سانسکریت به معنای «سنگ قیمتی» است. اوپال به طلسم خوشبختی نیز معروف است و به دلیل هفت رنگ بودن آن، اکثر هنرمندان به خصوص نقاش‌ها، موسیقی‌دان‌ها و هنرپیشه‌ها از آن استفاده می‌کنند. اوپال (Opal) با طیف‌هاى نورى رنگین کمانى که دارد، در رنگ‌هاى گوناگون یافت مى‌شود.
بزرگ‌ترین معادن و منابع اوپال در استرالیا قرار دارد. البته باید گفت اولین کشور که به استخراج و تولید سنگ اوپال اقدام کرد نیز همین کشور استرالیا است. شما می‌توانید باکیفیت‌ترین اوپال‌های جهان را در سرزمین کانگروها و تنبل‌ها پیدا کنید. پس از آن، مکزیک دومین کشور در استخراج اوپال است. البته، شهرت مکزیک برای استخراج و تولید اوپال آتشین است که باکیفیت‌ترین اوپال آتشین در جهان به‌شمار می‌رود. برزیل نیز معادن غنی از اوپال سفید دارد. به طوری‌که گفته می‌شود محکم‌ترین و مقاوم‌ترین اوپال جهان در برزیل استخراج می‌شود. به غیر از کشورهائی که نام بردیم، ژاپن ،اندونزی، گوآتمالا و آمریکا هم از دیگر کشورهای مطرح در زمینه استخراج اوپال‌های مرغوب هستند.
تاریخچه سنگ اوپال
سنگ Opal قرن‌هاست در جواهرات و زیورآلات زنانه و مردانه به کار می‌رود. نام این سنگ جواهر زیبا در متون فلاسفۀ قدیمی و دانشمندان دوران باستان، مانند پلینی در سال‌های ۲۳ تا ۷۹ پس از میلاد مسیح، به چشم می‌خورد. همچنین، رنگ سنگ اوپال به قدری زیبا و وسوسه‌انگیز است که در طول تاریخ بارها به دربارها، کلکسیون‌ها و مجموعه‌های اشرافی هم راه پیدا کرده است. از جمله می توان به اپال ملکه یا چشم گربه آنداموکا اشاره کرد که به ملکه الیزابت دوم پیشکش شده‌است. یا مثلاً می‌توان به ناپلئون بناپارت اشاره کرد که برای هدیه دادن به ژوزفین مدل چشم گربه‌ای این سنگ را انتخاب کرد.
ساعت دیواری روبه‌روی بخش پذیرش ترمینال گراند سنترال منهتن نیویورک نیز یکی از معروف‌ترین اپال‌های تاریخ است. همچنین اپال دنباله‌دار هالی، بزرگ‌ترین چشم گربه‌ای نتراشیدۀ سیاه‌رنگ در جهان و تاریخ است.
رنگ‌های مختلف سنگ اپال
سنگ قیمتی اوپال طیف رنگ بسیار وسیعی دارد. سفید و سبز رایج‌ترین رنگ‌های این سنگ هستند و قرمز و سیاه نیز از نادرترین رنگ‌های این سنگ جواهر به شمار می‌روند. اوپال با پس زمینۀ تیره از مرغوب‌ترین و گران‌قیمت‌ترین رنگ‌های اوپال به‌شمار می‌رود، چون جلوه‌گری آن مثل رقص نورهای رنگی در فضای تاریک است. از دیگر انواع رنگ‌های این سنگ قیمتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سنگ اوپال سیاه از نادرترین و باارزش‌ترین رنگ‌های اپال است. این سنگ در سال ۲۰۰۸ به‌صورت رسمی از طرف دولت استرالیا به عنوان سنگ جواهر ایالت نیوساوت‌ولز معرفی شد. خوب است بدانید رنگ اوپال سیاه از خاکستری تیره تا سیاه متغیر است.
- اوپال کریستالی: این سنگ رنگ بسیار شفاف و بازی رنگ شدید دارد که می‌توان رنگ‌های در هم تنیده شدۀ آن را از هم تشخیص داد.
- اوپال نیمه کریستالی: همان‌طور که از نامش می‌توان حدس زد دارای رنگ سفید روشن و غیر شفاف است که درخشش کمتری دارد.
- اوپال سفید: این نوع دارای پس‌زمینۀ سفید و بازی رنگ درونی است. اوپال سفید را در همان نگاه اول می‌توان شناسائی کرد.
- اوپال آبدار: این اوپال معمولاً رنگ کمتری دارد و بازی رنگ هم در آن کمتر است. عموماً شامل رنگ‌هایی مثل آبی‌سبز، بی‌رنگ، سفید یا شیری است.
- اوپال آتشین: اوپال آتشین معمولاً بازی رنگ و نور ندارد، چون نور در آن نفوذ نمی‌کند. این نوع معمولاً نیمه‌شفاف است و رنگ انتهایی آن به قرمز، زرد و نارنجی گرایش دارد.
- اوپال عسلی: نوعی اوپال زرد بوده اما چون مات و کدر است و درخشندگی و تلألؤ ندارد به اپال عسلی معروف است.
- اوپال پراز (Prase Opal): مات و به رنگ زرد متمایل به قهوه‌ای با درخششی موم مانند است.
- اوپال چینی: نوعی سنگ اپال است که رنگ سفید شیری دارد.
همچنین نوعی اوپال داریم که مثل سنگ شجر می‌توانید در آن اشکالی شبیه به درخت را مشاهده کنید. از طرفی اوپال عقیق در واقع همان سنگ عقیق است ولی لایه‌هایی از اوپال به طور نامنظم در آن نفوذ کرده است.
انواع سنگ اوپال
اوپال یک سنگ جواهر نادر و بسیار کمیاب است و متأسفانه به همان اندازه که کمیاب است، شکننده نیز هست. این سنگ نادر از قیمت بالایی نیز برخوردار است. از انواع این سنگ گران‌بها می‌توان به اوپال قیمتی، اوپال آتشی و اوپال معمولی اشاره کرد.
– اوپال قیمتی (Precious Opal): به خاطر خاصیت انکسار نورش معروف است. در نتیجۀ این انکسار، رنگ‌های رنگین کمانی از سنگ تابیده می‌شود که به این فرایند اصطلاحاً «بازی نور» یا اپالسنس (Opalescence) می‌گویند. این سنگ در زاویه‌های مختلف می‌تواند رنگ‌های متفاوتی از خود منتشر کند. معمولاً برش‌دهی این نوع اوپال به صورت کابوشن است تا خاصیت رنگ بازی آن حفظ شود و قابل مشاهده باشد. هرچه سنگ اوپال خالص‌تر باشد و پدیدۀ بازی رنگ در آن واضح‌تر دیده شود، از ارزش بیشتری برخوردار است.
– سنگ اوپال آتشی (Fire Opal): در بالا گفتیم که این اپال بازی نور یا بازی رنگ ندارد اما بیشتر به خاطر رنگ شفاف بدنه‌اش شهرت و محبوبیت دارد. این سنگ به خاطر رنگ نارنجی که دارد آتشی نامیده شده است. معمولاً به اوپال‌های با رنگ زمینۀ زرد، نارنجی تا قرمز، اپال آتشی می‌گویند. نام‌های دیگر این نوع اپال خورشید و اوپال جیراسول است.
– اوپال معمولی (اوپال کامون): در اغلب مواقع به صورت مات، نیمه شفاف، و فاقد بازی نور است. بیشتر هم در ترکیب با دیگر سنگ‌ها مثل اوپال عقیق و اوپال خزه‌ای یافت می‌شود. در واقع معنای «معمولی» بدین علت است که در بیشتر نقاط دنیا یافت می‌شود و تا کنون رنگ‌های مختلفی از آن گزارش شده‌است. از جمله مهم‌ترین و باارزش‌ترین آن می‌توان به اوپال چینی (Porcelain Opal)، اوپال مرواریدی و اوپال آبی پرو اشاره کرد.
به جز این سه مورد، انواع دیگری نیز از سنگ اوپال در طبیعت وجود دارد که با نام‌های اوپال آرگون، اوپال اوییه آبی، ماتریکس اوپال، اوپال آبدار مکزیکی، بولدر اوپال و غیره عرضه می‌شوند. هر کدام از این سنگ‌ها در نوع خود بی‌نظیر و خاص هستند. مثلاً بولدر اوپال در درزها يا شکاف‌هاى نازک تشکیل می‌شود. معمولاً هم داراى بدنه‌اى با رنگ روشن است و در سنگ مادر آهن مايل به قهوه‌اى يا سنگ ماسه لک‌دار وجود دارد.
خواص سنگ اوپال
برای آنهایی که به قدرت شفابخشی و درمانی سنگ‌ها اعتقاد دارند، اوپال سنگ خوبی برای برطرف کردن عفونت‌ها و بیماری‌های چشمی و همین‌طور بهبود فرایندهای درمانی دیگر به شمار می‌رود. اوپال در محافل سری و محرمانه، زمانی که در یک برگ بو پیچیده شود و در دست نگه داشته شود، قدرت نامرئی شدن را را القا می‌کند. یونانیان بر این باورند که اوپال‌عقیق قدرت پیشگویی هم می‌دهد. با این که احتمال کمی می‌رود این باورها حقیقت داشته باشند، اما برخی از قابلیت‌های عرفانی این سنگ هستند که مهر تأییدی بر صحت داشتن این باورها می‌زند.
گفته می‌شود، این سنگ در درمان افسردگی، خون‌سازی، بالا بردن تعداد گلبول‌های قرمز، دفع انرژی‌های منفی، منظم کردن فشار خون بسیار مؤثر است. سنگ‌های اوپال می‌توانند در هضم غذا و تقویت معده و روده نیز مفید باشند. در گذشته از سنگ اوپال به منظور جلوگیری از کم خونی و مبارزه با انواع بیماری‌های خونی استفاده می‌شد که بسیار مؤثر بود.
یونانی‌ها معتقدند که استفاده از اوپال باعث قدرت آینده‌نگری می‌شود. هندی‌ها معتقدند که استفاده از آن باعث فرار حیوانات وحشی از اطراف شما می‌شود و نماد خوشبختی است. اعراب معتقدند که این سنگ قطعه‌ای از بهشت است که روی زمین افتاده و بسیار آن را تقدیس می‌کنند. در شرق آسیا مخصوصاً ژاپن این سنگ را نماد عشق، سلیقه و وفاداری می‌دانند.
کاربرد اوپال در طلا و جواهرات
کاربرد اوپال در طلا و جواهرات زیاد و مرسوم است. اوپال را می‌توان به عنوان دانه‌های ریزی در گردن‌بند یا یک قطعۀ بزرگ از سنگ اوپال را در مرکز یک انگشتر قرار داد. البته چون اپال بسیار ظریف است، بهتر است در انگشتر مورد استفاده قرار نگیرد. اما همراه با سنگ‌های قیمتی دیگر در تزیین گردن‌بند می‌توان از آن استفاده کرد. به طور کلی، به خاطر نرمی نسبی آن (۵ و نیم تا ۶ و نیم بر اساس مقیاس موس) برای گوشواره، گل سینه، و آویز مناسب‌تر است.
عموماً اوپال شکلاتی، اوپال تخته سنگی و ماتریسی برای زیورآلات مردانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. جالب است بدانید پوشیدن و استفاده مدوام از جواهری که نگین اوپال دارد، باعث می‌شود تا این سنگ سالم‌تر و درخشان‌تر باقی بماند.
نکات مهم در مورد سنگ اُپال
یکی از ایرادهای اوپال، شکننده بودن آن است که آن را در معرض ابتلا به ترک و خشکی قرار می‌دهد. البته اوپال تهیه‌شده در آزمایشگاه از دوام بیشتری نسبت به اوپال طبیعی برخوردار است. به همین دلیل اوپال شبیه‌سازی شده در آزمایشگاه‌ها نسبت به تغییرات دما، رطوبت و گرما آسیب‌پذیری کمتری دارد.
برای نگهداری درست و مطمئن اوپال، بهتر است آن را درون کیسه مخصوص جواهرات بگذارید. چند قطره آب روی سطح کیسه بپاشید. سپس آن را درون یک کیسه پلاستیکی بگذارید. جای اوپال حتما باید مرطوب باشد.
حدودا بین ۲ تا ۱۰ درصد حجم بیشتر اوپال‌ها را آب تشکیل داده است. به همین خاطر اگر آب خود را از دست بدهند و خشک شوند، ممکن است ترک بردارند. همچنین اگر اوپال در معرض تغییرات دمایی شدید قرار داشته باشد هم ممکن است بشکند یا ترک بردارد؛ بنابراین هرگز سنگ اوپال را از مکان خیلی سرد به مکان خیلی گرم و برعکس نبرید. هرگز اجازه ندهید اوپال در معرض گرما، شعله آتش، مواد شیمیایی و صابون قرار گیرد.
برای تمیز کردن سنگ‌های اوپال لازم است پودر صابون غیرعطری و ملایم را با نصف لیوان آب ولرم مخلوط کنید. اگر اُپال شما یکپارچه است، سنگ را چند ثانیه درون محلول صابون حرکت دهید و سپس آن را با یک پارچه میکروفایبری یا پارچه‌ای که پرز نمی‌دهد، خشک کنید.
اما اگر اوپال دو یا سه لایه است، به هیچ عنوان جواهر را درون محلول صابون قرار ندهید؛ زیرا چسبی که لایه‌های سنگ را به هم وصل کرده، باز می‌شود و جواهر شما از شکل می‌افتد. برای تمیز کردن این سنگ‌ها، چند قطره از محلول آب و پودر صابون را روی سنگ بمالید، سپس با پارچه بدون پرز یا پارچه میکروفایبری روی سطح سنگ را تمیز کنید. مراقب باشید که دستمال را روی سنگ خیلی فشار ندهید.
از قرار دادن اوپال در کنار دیگر سنگ‌ها و جواهرات خودداری کنید زیرا تماس سنگ‌ها با هم روی سطح آنها خراش ایجاد می‌کند. سنگ‌های یکپارچه اوپال اگر در آب قرار بگیرند مشکلی پیدا نمی‌کنند، اما مدل‌هایی که دو یا سه لایه هستند را نباید در آب قرار دهید زیرا چسب آنها باز می‌شود.
اوپال مصنوعی چیست؟
معمولاً اوپال‌های مصنوعی (Synthetic Opal) که ساختۀ دست بشر هستند را به عنوان اوپال‌های تقلبی در نظر نمی‌گیرند؛ زیرا از همان ساختار شیمیایی سنگ طبیعی برخوردارند. البته اگر اپال مصنوعی حاوی مواد اضافی مانند پلاستیک‌های جورواجوری باشند که در اوپال‌های طبیعی پیدا نمی‌شود، می‌توان آن را اوپال مصنوعی نامید. اوپال مصنوعی ممکن است دولایه یا سه لایه باشد. اوپال‌های دوبل یا دو لایه از یک اوپال واقعی و یک لایه مادۀ دیگر چسبیده به پشت سنگ تشکیل شده‌اند. اوپال‌های سه‌لایه (Triplet Opal) یک لایه سوم اضافی در قسمت بالای سنگ دارند.
چرا اپال‌های مصنوعی را به صورت چند لایه می‌سازند؟ چون تمام اوپال‌ها داراى مقدارى آب هستند و آنهايى که درصد بالاترى آب دارند ممکن است آب خود را از دست بدهند و ترک بردارند. در نتیجه، دوام سنگ اوپال کم می‌شود. به همين دليل براى جلوگيرى از شکسته شدن سنگ آن را دو لايه (دوبلت) يا سه لايه (تریپلت) مى‌کنند. براى دو لايه يا سه لايه کردن آنها هم از سنگ کريستال و اونيکس استفاده مى‌کنند. معمولاً سنگ کريستال را بالا و اونيکس را پايين مى‌گذارند.
اوپال پلاستیکی (Imitation Opal)
نوعی اوپال مصنوعی است که درساخت آن از پلاستیک یا مواد مشابه شفاف استفاده شده و دارای اندکی پدیدۀ اپالسنس است. این سنگ در بازار به نام اوپالیت معرفی است. در بازار ایران نیز به وفور یافت می‌شود و گاهی به عنوان اپال طبیعی به قیمت‌های گزاف به مشتریان ناآشنا فروخته می‌شود.
روش‌های تشخیص اوپال مصنوعی از اپال طبیعی
یکی از مشخصه‌هایی که می‌توان با کمک آن اوپال اصل را از مدل‌های مصنوعی تشخیص داد این است که نمونه‌های مصنوعی نسبت به سنگ اوپال طبیعی بیشتر متخلخل یا حفره‌دار هستند. اوپال‌های مصنوعی تراکم کمتری نسبت به یک اوپال طبیعی و اصل دارند و به همین دلیل سنگ‌های اوپال مصنوعی سبک‌تر از نمونه طبیعی هستند.
وقتی اوپال مصنوعی را زیر ذره‌بین می‌گذاریم، متوجه می‌شویم که این سنگ الگوی رنگ مرتب و منظم‌تری دارد؛ در حالی که سنگ اوپال طبیعی چنین نظم و ترتیبی در رنگ خود نشان نمی‌دهد. یکی دیگر از مقیاس‌های تشخیص اوپال مصنوعی از طبیعی این است که وقتی نور فرابنفش به آن می‌تابانیم، شفاف نیست و نور را از خود عبور نمی‌دهد.
قیمت سنگ اوپال
قیمت اوپال به طبیعی یا مصنوعی بودن آن و همچنین به میزان بازی نور آن بستگی دارد. بدون شک نمونه‌های طبیعی از انواع مصنوعی گران‌تر هستند. همچنین هر چه سنگ بازی نور بیشتری داشته باشد، گران‌تر است.
کلام آخر
در این مطلب به طور کامل در مورد مشخصات سنگ اوپال برایتان توضیح دادیم. گفتیم که شفافيت این سنگ قیمتی مى‌تواند از شفاف تا مات متغیر باشد. هرچه زمينۀ سنگ اوپال تيره‌تر باشد، پديدۀ بازی رنگ و نور آن واضح‌تر ديده می‌شود، در نتیجه با ارزش‌تراست. پس می‌توان گفت که اوپال سياه از اوپال سفيد ارزش بيشتر و قیمت بالاتری دارد. اوپال چون از سيليکات‌هاى آبدار است بايد هر چند وقت يکبار باید آن را در آب گذاشت تا سالم بماند و دچار شکستگی نشود.
در آخر هم یادآوری کنیم که ما در گالری پرسته جواهراتی از جنس اوپال مصنوعی اما بسیار باکیفیت عرضه می‌کنیم که می‌توانید بنا بر سلیقۀ خود سفارش دهید و خریداری کنید.
برای اینکه با روش‌های سفارش آنلاین طلا و پرداخت هزینه آشنا شوید، می‌توانید به صفحه نحوه سفارش و پرداخت این وب‌سایت مراجعه کنید. اگر در مورد تعویض یا پس دادن طلای خریداری شده سوالی دارید، می‌توانید به صفحه تعویض و بازگشت کالا مراجعه کنید. اگر پاسخ سوال شما در آنجا نبود، از طریق صفحه تماس با ما از گروه پشتیبانی گالری پرسته کمک بگیرید.
منبع: gemsociety
