طلا طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد و به همین خاطر است که در کشورهای مختلف طلا و مصنوعات جانبی آن با عیارهای متفاوتی تولید می‌شود.
عموما مردم در لحظه خرید طلا اظهارات و اطلاعاتی که از سوی فروشنده به آنها اعلام می‌شود رابه عنوان معیار تصمیم‌گیری و خرید خود در نظر می‌گیرند. از جمله این موارد می‌توان به کشور سازنده، کیفیت کار و مواد اولیه مصرفی در ساخت طلا اشاره کرد. تقریبا همه به گفته‌های فروشنده اعتماد و کالای خود را خریداری می‌کنند. این در حالیست که از عیار و مکان تولید طلا اصل هیچ اطلاعاتی ندارند.
اگر این سوال پیش آمده که چگونه می‌توان زنجیر طلای اصل را از بدل تشخیص داد، توصیه می‌کنیم این مطلب گالری پرسته را انتها مطالعه کنید.
طلای فیک مشخصاتی دارد که می‌توانید با مشاهده آنها متوجه شوید زنجیری که قصد خریدش را دارید اصل است یا تقلبی.
زنجیر طلای تقلبی از چه موادی ساخته می‌شوند؟
زنجیرهای بدل که به عنوان زنجیر طلا عرضه می‌شوند اغلب از فلزی دیگر ساخته شده‌اند و فقط یک لایه بسیار نازک از طلا روی آنها کشیده شده تا ظاهرشان با طلای واقعی فرقی نداشته باشد. یعنی در واقع روکش طلا دارند و برای خرید چنین زنجیری نباید هزینه زیادی پرداخت کنید چون شما اصلا طلای زیادی دریافت نمی‌کنید که بخواهید مبلغ بالایی هم برای خریدش هزینه کنید.
این در حالی است که زنجیر طلای اصل تماما از فلز طلا ساخته شده است.
همانند دیگر مصنوعاتی که روکش طلا دارند، روی زنجیرهای فیک یک لایه بسیار نازک از طلا قرار می‌دهند و با استفاده از حرارت بالا آن را به فلز زیری (هر چه که هست) می چسبانند تا روکش به طور کامل سطح فلز معمولی را بپوشاند.
البته توجه داشته باشید که در کشورهایی همانند آمریکا یا ایران، طلایی که عیار کمتر از ۱۰ داشته باشد را نمی‌توان با عنوان طلا فروخت.
بیشتر بخوانید: هر آنچه در مورد روکش طلا یا آبکاری طلا باید بدانید
چگونه تقلبی بودن زنجیر طلا را تشخیص دهیم؟
تقریبا همه می‌دانیم که طلای اصل باید کد یا یک مهر تجاری روی خود داشته باشد تا عیار آن را بتوان تعیین کرد. بر اساس عیار طلا می‌توانید خلوص طلا را تعیین کنید؛ به این صورت که مشخص می‌کنید چه میزان از جنسی که خریداری کرده‌اید طلاست و چه میزان از آن از دیگر فلزات تشکیل شده است.
برای اینکه تقلبی یا اصل بودن زنجیر طلا را تشخیص دهید، بدنبال کد یا مهر تجاری روی آن بگردید. طلا باید یا کد داشته باشد یا یک سری عدد به همراه حروف K، KT یا KP روی آن حک شده باشد. این اعداد و ارقام در واقع شناسنامه زنجیر طلا هستند و ارزش و میزان طلای موجود در آن را مشخص می‌کنند. اگر زنجیری این اعداد و حروف را داشت، یعنی تماما از طلا ساخته شده و روکش و فیک نیست.
به طور مثال، روی زنجیر طلا باید ۱۴K یا ۱۴KT، ۱۴KP درج شده باشد که نشان دهنده ۱۴ عیار بودن زنجیر است.
اروپایی‌ها اغلب با اعداد اعشاری عیار طلا را مشخص می‌کنند. به طور مثال، اگر روی یک قطعه طلا ۵۸۳ یا ۵۸۵ حک شده باشد یعنی آن قطعه طلای ۱۴ عیار است. به این معنی که ۵۸.۳% طلا در خود دارد. (عیار ۱۴ از عیار ۲۴ که بالاترین عیار طلاست مشتق شده است)
برای تبدیل این اعداد خیلی راحت می‌توانید آنها را ضربدر ۰.۰۲۴ کنید. به طور مثال، برای تعیین عیار طلایی که کد ۷۵۰ دارد، کافیست ۷۵۰ را ضربدر ۰.۰۲۴ کنید. نتیجه آن می‌شود ۱۸K یعنی ۱۸ عیار.
بیشتر بخوانید: طلای ۱۸ عیار چیست؟
عرف صنف طلا در ایران با توجه به معیارهای سازمان استاندارد حک شدن حروف در کنار اعداد است که حرف T نشان تهران، E نشان اصفهان و M نشان شهر مشهد است. در کنار این حروف نیز اعداد دیگری درج می‌شود که نشان از شماره کارخانه به ثبت رسیده در سازمان استاندارد و اتحادیه کشوری است.
در مقابل طلاهای اصل و کامل، زنجیر طلای روکش شده یا پر شده علاوه بر اینکه این اعداد را دارد، یکسری حروف اضافه هم دارند که تعیین کننده عیار طلایی است که برای روکش استفاده شده.
طلاهای روکش و آب طلا اغلب با کدهای زیر مشخص می‌شوند:
- GP
- GEP
- RGP
- HGE
- HGP
- GF
به طور مثال، یک زنجیر طلا با علامت ۱۴K GP به این معنی است که روکش طلا دارد و تماما از طلا ساخته نشده است. همچنین، عیار طلای به کار رفته در آن نیز ۱۴ است
نکته: به این نکته توجه داشته باشید که ممکن است روی زنجیر طلایی که آب طلاکاری شده یا روکش شده کدهای بالا درج نشده باشد. بنابراین چنین امری تصمین کننده این نیست که شما زنجیر طلای خالص خریداری کرده‌اید. به این خاطر که برخی از کارخانه‌ها روی همه محصولات خود شناسنامه درست حک نمی‌کنند و تشخیص اصل یا تقلبی بودن زنجیر طلا از توان خریدار خارج خواهد بود.
تشخیص زنجیر طلای اصل از بدل با تست اسید نیتریک (تیزآب)
یکی از معتبرترین روش‌های تست اصل یا فیک بودن طلا، استفاده از اسید نیتریک است. به این ترتیب می‌توان تعیین کرد که آن قطعه از چه میزان طلا برخوردار است.
برای این منظور باید زنجیر را نزد یک طلا فروش ببرید تا این آزمایش را روی آن انجام دهد. اغلب طلا فروش‌ها با تراشیدن مقدار بسیار اندکی از طلا آن را در اسید نیتریک می‌ریزند تا مشخص کنند که طلا هست یا خیر. واکنش‌های شیمیایی طلای اصل و این اسید تعیین کننده اصل و تقلبی بودن آن است.
اسید نیتریک را در صنحعت جواهرسازی عموما با اسم تيزآب یا تيزآب سلطانی می‌شناسند که توسط محمد زکريای رازی کشف شده است. همچنین اين اسيد را در اصطلاح عاميانه بنام جوهر شوره هم می‌شناسند. تيزآب سلطانی +۰٫۵ برای عيار ۱۸ (۷۵۰) استفاده می‌شود. باید بدانید که تیزاب‌های عیارهای مختلف درصد متفاوتی دارند.
تشخیص اصل یا فیک بودن زنجیر طلا از روی رنگ آن
رنگ زنجیر طلا هم می‌تواند اصل یا فیک بودن آن را مشخص کند؛ چگونه؟ به این صورت که برای طلاکاری یا روکش کردن یک فلز با طلا از طلای ۲۴ عیار استفاده می‌کنند که کاملا زردِ طلایی است و رنگ کاملی دارد. این در حالیست که برای ساخت یک زنجیر طلای کامل و اصل از چنین عیاری استفاده نمی‌کنند و در نتیجه زرد کمرنگ‌تری دارد.
با این تفاسیر باید بدانید احتما تقلبی بودن زنجیر طلایی که خیلی زرد و طلایی رنگ است، بسیار زیاد است. پس هنگام خرید به این موضوع توجه داشته باشید.
همچنین حواستان باشد اگر روی زنجیر کد ۲۴K یعنی ۲۴ عیار حک شده اما قیمت بسیار پایینی دارد، باید مطمئن باشید که زنجیر طلای روکش شده یا آب طلا شده خریداری می‌کنید. این مساله را برای دیگر مصنوعات طلا هم در نظر داشته باشید؛ وقتی عیار درج شده روی طلا بالاست اما قیمت پایینی دارد باید شک کنید که یک جای کار می‌لنگد و یک مشکلی این وسط وجود دارد.
روش دیگری که می‌توانید زنجیر اصل را از تقلبی تشخیص دهید این است که نمونه‌های فیک بالاخره یک ایرادی در یک بخششان وجود دارد. پس سراسر زنجیر را نگاه کنید و ببینید آیا جایی دارای خوردگی هست یا قسمتی وجود دارد که خراشیده شده باشد و به رنگ دیگری دیده شود؟
بیشتر بخوانید: از طلای زرد تا پلاتین؛ با انواع مختلف فلزات گرانبها آشنا شوید
استفاده از تست آهن‌ربا (البته خیلی دقیق نیست)
تست طلا با استفاده از آهن‌ربا یکی از روش‌های رایج برای تشخیص نمونه‌های تقلبی است. منطق پشت این امر این است که طلا نباید جذب آهن‌ربا شود. یک زنجیر طلا خاصیت چسبندگی ندارد. اگر این طور نبود، یعنی اگر طلا به آهن‌ربا جذب شد یعنی طلای خالص نیست و بیشتر آن از فلزات دیگر تشکیل شده است.
اما این تست مشکلات و ایراداتی هم دارد. یک اینکه ممکن است مثلا زنجیر طلا تماما از طلا ساخته شده باشد اما در آن از فلزاتی با خاصیت آهن‌ربایی آلیاژ شده باشد. به این صورت زنجیر بااینکه اصل و واقعی است اما به آهن‌ربا جذب می‌شود.
دو اینکه، طلا تنها فلز غیر آهن‌ربایی نیست. فلزات دیگری هم در طبیعت وجود دارند که به آهن‌ربا واکنش نشان نمی‌دهند.
بنابراین به نظر ما تست آهن ربا خیلی معتبر نیست و نمی‌توان روی آن حساب کرد.
تست خش‌اندازی
تست خش‌اندازی یک راه ساده برای تعیین اصالت طلا است. به این صورت که، با طلا بر روی یک سکه‌ی مسی یا بشقاب سرامیکی بدون لعاب خط بکشید. اگر طلا روی آنها خط بیاندازد یعنی طلای شما اصل نیست زیرا طلای واقعی روی سکه خط نمی‌اندازد بلکه خودش خراشیده می‌شود.
