زمرد مات چیست؟
زمرد مات نماد اردیبهشتی‌هاست.
زمرد سنگ مخصوص متولدین ماه می میلادی (۱۱ اردیبهشت تا ۱۰ خرداد) در نظر گرفته می‌شود و با فصل بهار، روح بانشاط طبیعت و عشق بادوام و ماندگار ارتباطی تنگاتنگ دارد.
این سنگ سبزقبا نوعی از شکل‌های سنگ بریل (یاقوت کبود) شناخته می‌شود که سبزی رنگش به دلیل دارا بودن عنصر کروم در شبکه بلورین آن است.
ارزش مادی زمرد می‌تواند متغیر باشد؛ از قیمت ارزان چند دلاری برای یک سنگ زمرد مات و کدر به رنگ سبز روشن گرفته تا سنگ زمرد بسیار شفاف که قیمتش گاهی حتی به قیمتی بالاتر از الماس هم می‌رسد.
ویژگی‌های فیزیکی سنگ زمرد
همان طور که گفتیم، زمرد (EMERALD) به رنگ سبز و به همین معناست که گونه‌ای از سنگ بریل به شمار می‌رود. از نظر ریشه شناسی نام این سنگ، واژه زمرد عربی‌شده لغت اسماراگدوس یونانی بوده و گویا از واژه‌ای در زبان سانسکریت به معنی سبز گرفته شده است.
جالب است بدانید نام اصلی فارسی زمرد دوال یا دوبال است. زمرد از نظر ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی، با فرمول Be3Al2(SiO3)6 از بریلیوم، آلومینیوم و سیلیکات تشکیل شده است که به همراه آکوامارین آبی، مورگانیت صورتی، هلیودور طلایی و بریل با رنگ پریده سبز به خانواده بریل تعلق دارد. بریل خالص بی‌رنگ است. اضافه شدن مقادیر ناچیزی کروم و وانادیوم، رنگ سبز زیبای زمرد را پدید می‌آورد. این سنگ به رنگ‌های سبز، سبز مایل به سیاه، سبز مایل به سفید، سبز مایل به زرد نیز در طبیعت یافت می‌شود.
سنگ زمرد چگونه و کجا تشکیل می شود؟
سختی زمرد ۸– ۷٫۵ در مقیاس موس است. این سنگ زمانی شکل می‌گیرد که کروم در تماس با بریل (یاقوت کبود)، آلومینیوم و سیلیکون در جریان فوران آتشفشان، زلزله و فرسایش خاک سطحی قرار بگیرد.
زمردهای مات در بخش عمده شبکه بلورین خود عناصر دیگری نیز دارند که باعث می شود رنگ مات و کدری به خود بگیرد. تشکیل سنگ زمرد میلیون‌ها سال طول می‌کشد. قدیمی‌ترین زمردها در زیمبابوه هستند و ۲۶۰۰ میلیون سال عمر دارند.
زمرد در اقصی نقاط دنیا یافت می شود اما اکثر آنها در کشوررهای برزیل، کلمبیا، زیمبابوه و پاکستان هستند.
بیشتر بخوانید: راهنمای استفاده از انگشتر زمرد
کیفیت سنگ جواهر زمرد
کیفیت یک سنگ زمرد با معیارهای رنگ و میزان شفافیت آن تعیین می‌شود. زمرد معمولاً دارای ناخالصی است که برای تشخیص زمرد طبیعی از مصنوعی بسیار مفید است. بیشتر زمردها عیب و نقص‌هایی دارند که به آنها ناخالصی، ادخال یا رگه هم می‌گویند زیرا زمرد وقتی تحت فشار قرار بگیرد به راحتی می‌شکند. اما این ویژگی شکنندگی در ارزش سنگ زمرد تاثیرگذار نیست؛ مگر این که سنگ زمرد کدر یا مات باشد؛ یعنی در واقع شکستن آن جزو معیارهای تعیین کیفیت محسوب نمی‌شود.
وقتی زمرد بدون ناخالصی و رگه باشد، در زمره ارزشمندترین سنگ‌های جواهر دنیا جای خواهد گرفت.
کاربرد سنگ زمردهای مات
سنگ‌های زمرد «مات» برای استفاده در جواهرات ریز و ظریف مناسب نیستند اما در جواهراتی که ارزان‌تر هستند به کار می‌روند یا به شکل گردنبند یا دستبند مهره‌دار و تسبیح ساخته می‌شوند. وقتی زمرد «مات» به شکل تسبیح یا گردن‌آویز ساخته شود ظاهر لکه‌دار آن به سنگ فیروزه سبزرنگ شباهت دارد.
زمردهایی که کیفیت پایین‌تری دارند برای اهداف صنعتی، مانند سنگ آسیاب یا محور دوک نخ‌ریسی، به کار می‌روند.
اهمیت سنگ زمرد در تاریخ باستان و خواص درمانی آن
مردم دوران باستان بر این عقیده بودند که گوهر زمرد برای صاحب خود پاکدامنی و نجابت به ارمغان می‌آورد و او را از ارواح شیطانی و پلید مصون نگه می‌دارد. در یونان باستان، زمرد از سنگ‌های بسیار مورد احترام بوده اما در منطقه روم آن چنان مورد توجه قرار نمی‌گرفت و به ندرت کاربرد پیدا می‌کرد.
اهمیت زمرد در عهد باستان آن چنان است که نامش در کتاب آسمانی قوم یهود، تورات مقدس، هم آمده و در آن، زمرد را یکی از سنگ‌های زیربنای شهر بیت‌المقدس معرفی کرده است. از همین روست که زمرد در نظر قوم بنی اسرائیل ارج و قرب خاصی دارد.
توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که در دوران گذشته و عهد عتیق، انواع سنگ‌های جواهر اصل بیش از آن که به عنوان زیورآلات زینتی به کار روند، جنبه درمانی و دارویی داشتند؛ به طوری که پزشکان، گاهی خوردن یا تنقیه پودر و جوشانده سنگ‌ها را به بیماران خود تجویز می‌کردند.
خواص درمانی زمرد کدر
سنگ زمرد در میان سنگ‌های دیگر ویژگی‌های برجسته‌تری هم داشت و به دلیل باور شدید به خواص دارویی و شفابخشی این سنگ، بیش از گوهرهای دیگر مورد اهمیت واقع می‌شد. مثلاً اطبای آن دوران جوشانده زمرد را برای درمان سرطان یا علاج صرع و همچنین درمان اسهال خونی تجویز می‌کردند. پزشکان یونانی قدیم بر این باور بودند که دود زمرد پودرشده و سوزانده برای درمان مارگزیدگی، سرماخوردگی و تنگی نفس مفید است. علاوه بر این، مدت‌ها قبل از این که عینک و ذره‌بین ساخت شود، از سنگ زمرد تراش خورده به منظور مطالعه و مشاهده اشیای ریز استفاده می‌شد و به همین علت به سنگ زمرد «سنگ مطالعه» هم می‌گفتند.
نکته جالب دیگر این است که در برخی فرهنگ‌ها زمرد هدیه مرسوم پنجاه و پنجمین سالگرد ازدواج به‌شمار می‌رود. در دیگر فرهنگ‌های تمدن انسانی نیز زمرد به عنوان گوهر بیست، و سی و پنجمین سالگرد ازدواج به کار می‌رود.
منابع زمرد در ایران
معدن باغ برج کرمان در جنوب کرمان و در منطقه اسفندقه واقع شده که مملو از سنگ زمرد است. افراد محلی در این منطقه اقدام به جمع‌آوری این کانی می‌کنند و با توجه به میزان شفافیت و اندازه زمرد، آن را به افراد واسطه می‌فروشند. ظاهراً این کانی، پس از خریداری به خارج از کشور ارسال شده و پس از تراش، به عنوان نوعی زمرد به کار گرفته می‌شود.
سنگ زمرد «مات» را از کجا بخرم؟
سنگ زمرد مات در بسیاری از فروشگاه‌های طلا و جواهرفروشی یافت می‌شود که هم در فروش جواهرات ارزشمند و باکیفیت تخصص دارند و هم در سنگ‌های نیمه قیمتی. بالاترین تنوع جواهرات مزین به زمرد مات و زمردهای مات پرداخت نشده، تراش نخورده یا فله‌ای را می‌توان در فروشگاه‌های آنلاین و حراجی‌های اینترنتی پیدا کرد.
علاوه بر این منابع، برخی از خرده‌فروشان در فضای آنلاین پیدا می‌شوند که زمردهای مات برش خورده‌ای می‌فروشند که بر طبق نیازهای خاص شخص شما به عنوان مشتری ساخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: چگونه سنگ زمرد اصل را از بدل تشخیص دهیم؟
سوالات رایج در مورد زمردهای مات
- زمرد طبیعی را چگونه تشخیص دهیم؟
برای اینکه در همان زمان خرید بتوانید زمرد مصنوعی را از زمرد طبیعی تشخیص دهید، باید به مجموعه‌ای از نشانه‌ها توجه کنید. اول از همه باید بدانید که زمرد مصنوعی بسیار یکدست و تمیز و شفاف دیده می‌شود و ترک و خلل و فرج کمی در سطح آن مشاهده می‌شود. این در حالیست که زمرد طبیعی خلل و فرج زیادی دارد که با چشم عادی هم قابل تشخیص هستند. وقتی از نزدیک به سنگ اصل نگاه کنید، می‌توانید ترک‌های ریز، حباب، کریستال و … را در آن مشاهده کنید. البته سنگ زمرد درجه یک ایرادات کمتری دارد اما باز هم کاملا یکدست نیست. - استفاده از انگشتر زمرد، اصول خاصی دارد؟
خیر فقط باید با احتیاط زیادی از آن استفاده کنید. مثلا وقتی انگشتر زمرد به دست دارید، دست‌های خود را با صابون یا مایع دستشویی نشویید. مواد شیمیایی موجود در آنها به بافت سنگ آسیب می‌رساند و روی رنگ و درخشش آن تاثیر منفی دارد. تا حد امکان بهتر است انگشتر زمرد را در دست اصلی خود نپوشید. مثلا اگر راست‌دست هستید، ترجیحا انگشتر را به دست چپ بیندازید و برعکس. به این خاطر که دست دوم فعالیت کمتری دارد و انگشتر و سنگ گرانبهای آن در معرض خطر کمتری خواهد بود. - زمرد مات چه کاربردی دارد؟
سنگ‌های زمرد «مات» برای استفاده در جواهرات ریز و ظریف مناسب نیستند اما در جواهراتی که ارزان‌تر هستند به کار می‌روند یا به شکل گردنبند یا دستبند مهره‌دار و تسبیح ساخته می‌شوند. - فرق زمرد درخشان و مات در چیست؟
زمردهای مات در بخش اصلی کریستال‌های خود عناصر دیگری نیز دارند که باعث می شود رنگ مات و کدری به خود بگیرد.
سعیده اکبری
منبع: leaf
